Om het karakter van de IJslandse hond goed te begrijpen is het nodig om iets te weten over hoe deze hond leefde en leeft op IJsland. Het is een werkhond die door de eeuwen heen "uitgeselecteerd" is op basis van zijn gebruikseigenschappen uit de honden die de Skandinaviërs (Vikingen) meenamen naar IJsland met hun vee. 's Zomers hoedt hij het vee dat de bergen in getrokken is, en 's winters bewaakt hij het erf. Hij moet zelfstandig opereren, en moet maar zien hoe hij aan zijn kostje komt. Voor de boeren op IJsland was een IJslandse hond goud waard.

Daarmee is zijn karakter al grotendeels verklaard:
Hij is ijverig, intelligent, eigenzinnig, waaks en heeft nauwelijks jachtinstinct. Wel jaagt hij grote vogels in de lucht (en ook luchtballonnen) weg; die zijn een bedreiging voor de kudde. Ook eet hij alles wat maar eetbaar is: karkassen van dode dieren, paardenmest, muizen. Hij gaat achter konijnen en groter wild aan. Sommigen graven kuilen in het gazon, vooral als er ergens mollen zitten. Mollen en ratten eet hij echter niet.
De eigenzinnigheid betekent, dat hij wel wil luisteren, maar als hij met iets bezig is moet hij dat eerst even afmaken.
IJverig betekent dat hij veel beweging nodig heeft, en als hij dat niet krijgt gaat hij zich vervelen, dingen slopen en blaffen. Je moet met hem ergens naar toe gaan waar hij los kan lopen: hij loopt ver van je weg, maar komt steeds even terug om te kijken waar de baas is. Pas op voor het verkeer: op straat met hem lopen moet meestal aan de riem want als hij iets leuks ziet aan de overkant steekt hij meteen over.
Waaks betekent ook dat hij zal blaffen op alles wat in zijn omgeving (op straat) gebeurt. Maar ook: het is een herdershond, dus wil hij graag bij de baas zijn. Laat hem niet te lang alleen. Bouw het alleen zijn langzaam op.

Sommige IJslandse honden blaffen veel en dat is ze nauwelijks af te leren. Wel kun je het stoppen: bij voorbeeld als de voordeurbel gaat kunt u hem bedanken voor het blaffen hetgeen tot effect heeft dat hij zal stoppen.

Een IJslandse hond is sociaal en vriendelijk - als het bezoek eenmaal binnen is, is hij zeer uitbundig, en wil graag begroet worden. Daarna gaat hij rustig liggen.
Een IJslandse hond heeft een gevoelige aard: stress bij de mensen om hem heen voelt hij meteen en hij zal daar op reageren.

Tenslotte, het is een karaktervolle hond en indien u zo'n hond als maatje kiest, en
het blaffen voor lief neemt,
houdt van veel wandelen,
niet lang van huis bent,
zult u veel plezier aan het dier beleven.